5 vragen over woningmarktdiscriminatie

Het mag niet en toch gebeurt het: discriminatie op de woningmarkt. Bijvoorbeeld om je niet-Nederlandse afkomst, geloof, beperking of geaardheid. Woningmarktdiscriminatie is een groot probleem. Helaas ook in Den Haag. 5 vragen over dit thema aan Nurcan Günes, onderzoeker bij Den Haag Meldt.

1. Wat is woningmarktdiscriminatie?

“Als iemand op oneigenlijke gronden niet in aanmerking komt voor een woning spreken we van woningmarktdiscriminatie. Vaak speelt dit bij bepaalde groepen mensen, bijvoorbeeld mensen met een niet-Nederlandse afkomst. Ook wordt mensen soms een woning geweigerd vanwege hun seksuele geaardheid.

Woningmarktdiscriminatie komt in Nederland vooral voor bij woningen van een particuliere eigenaar, die al dan niet via een makelaar verhuurd worden. De woningeigenaren kunnen zelf de voorwaarden bepalen, terwijl de voorwaarden voor huurwoningen die woningcorporaties aanbieden veel meer vaststaan. De meeste woningen worden bijvoorbeeld toegewezen op basis van de inschrijfduur, dus op basis van een objectieve voorwaarde.”

Foto: Gemeente Den Haag

“Ik maak bijvoorbeeld mee dat mensen geen woning krijgen omdat ze de taal niet spreken, omdat ze een in een rolstoel zitten, een buitenlandse naam hebben, maar ook omdat ze bijvoorbeeld een partner hebben van hetzelfde geslacht of een hoofddoek dragen. Als er groepen worden uitgesloten of minder kans maken, dan heb je met discriminatie te maken.

Je hebt hierbij directe en indirecte discriminatie. Wanneer een makelaar of een verhuurder zegt: ‘Sorry, wij verhuren niet aan Marokkanen’, dan is hier sprake van directe discriminatie. Maar vaker gebeurt discriminatie indirect: de woning blijkt plots al verhuurd, als ze horen dat je geen Nederlands spreekt. Of ze bedenken een andere reden om de woning niet toe te kennen, terwijl je vermoedt dat het met je achtergrond te maken hebt.”

2. Hoe groot is het probleem in Den Haag?

“Het probleem is waarschijnlijk veel groter dan de cijfers tonen. Als je kijkt naar de meldingen die wij krijgen, dan lijkt het mee te vallen. Er is maar een klein percentage mensen dat een melding doet. Maar van collega’s uit het werkveld hoor ik bijvoorbeeld dat mensen uit Polen, Bulgarije en Roemenië veelal achtergesteld worden. Zij melden het niet, omdat ze bang zijn om ergens anders ook geen kans meer te maken.

Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat discriminatie op de woningmarkt in Nederland een groot probleem is. Particuliere verhuurders vragen bemiddelaars hun woningen niet aan ‘buitenlanders’ te verhuren. De onderzoekers gebruikten ‘mystery calls’ om vast te stellen dat 35 procent van de bemiddelaars aan zulke verzoeken mee wilden werken.”

Foto: Fleur Beemster

3. Hoe kan het dat dit nog steeds gebeurt?

“Ten eerste omdat er nog te weinig grip op de situatie is. Weinig mensen maken een melding van discriminatie, waardoor de gemeente geen accurate cijfers heeft om het beleid op te baseren. De aanpak is nog onvoldoende en in de krappe woningmarkt komen te veel verhuurders er nog mee weg.

Ten tweede weten veel mensen weten eigenlijk niet wat discrimineren is, dus ook niet of ze ermee te maken hebben, of het onbewust zelf doen. Het kan voorkomen dat verhuurders een eenmalige ervaring projecteren op een hele groep. Als een huurder van niet-Nederlandse afkomst de huur niet betaalde, wil dat natuurlijk niet zeggen dat alle huurders van niet-Nederlandse afkomst wanbetalers zijn.

De meeste makelaars weten inmiddels wel dat ze niet zomaar met de eisen van de verhuurders kunnen meegaan. Dit is in strijd met de gelijke behandlingsweteging. Maar toch; als je geld wilt verdienen of onder druk staat van je leidinggevende, stem je sneller in met de eisen van je klanten.

Ook is het soms onduidelijk voor makelaars wat wel en niet mag. Is het bijvoorbeeld discriminatie als je de woning niet verhuurt omdat de geïnteresseerde een scoutmobiel heeft? Ja. Maar als die met geen mogelijkheid in de kleine woning kan staan, waardoor deze altijd in de weg staat in het halletje en daarmee voor gevaarlijke situaties leidt voor de medebewoners? Als verhuurder of makelaar zou je altijd moeten onderzoeken of er mogelijkheden zijn en of er alternatieven voor handen zijn, waardoor iemand toch in aanmerking kan komen voor de woning.”

Foto: gemeente Den Haag

4. Wat kun je er zelf tegen doen?

“Je kunt natuurlijk zelf de makelaar contacteren en vragen waarom je de woning niet hebt gekregen. Maar beter nog is het om een melding maken bij Den Haag Meldt. Dan weten wij wat er binnen de gemeente speelt en je  sta je niet alleen. Wij helpen je verder en zoeken het samen met jou uit. Ook als je twijfelt of het daadwerkelijk discriminatie is wat jij hebt meegemaakt. We bieden altijd een luisterend oor.”

5. Wat doet den Haag Meldt met jouw melding?

“Voor een woningzoekende is het soms lastig te beoordelen wat precies discriminatie is en wat niet. Het is altijd goed om een melding te maken als je vermoed dat je gediscrimineerd bent. Wij onderzoeken wat er moet gebeuren. Soms is dat alleen registeren, andere keren kunnen we ermee verder. Dan doen we bijvoorbeeld navraag bij de makelaar of huiseigenaar waarom jij de woning niet hebt gekregen en geven we voorlichting. Soms organiseren we een bemiddelend gesprek, maar het kan dat we je klacht voorleggen aan het College voor de Rechten van de Mens. We doen nooit iets wat jij niet wilt. Alleen al door een melding te maken, draag al bij aan een betere toekomst voor woningzoekenden.”

Meer lezen over het onderwerp Woningmarktdiscrimatie? Bekijk ook de website van het Rijk. Heb jij te maken gehad met woningmarktdiscriminatie of zie je het in jouw omgeving? Wil je een luisterend oor of stappen ondernemen? Meld discriminatie online, kom naar ons spreekuur, of neem contact op.